- Meta’s woorden van afscheid van de dichter Joop Scholten
- Ton Huizer naast zoveel overmacht
- Frans Terken bij wat er niet meer komt
- Aratrios dan kennen hem ook de dingen niet meer
- Petra Maria vdE gewoon om alles
- Erika De Stercke in een geschrokken bed
- Gérard Vromen rest alleen de hoop
- Marc Tiefenthal ik sta zelden stil bij het water
- Rik van Boeckel het koor van dagen zacht gestemd voltooit de onomkeerbaarheid
- Lisan Lauvenberg met zondagochtendrouw en Wat ongelooflijk weg blijft.
bram vermeulen, maarten van roozendaal in de traditie van cornelis vreeswijk – onder de klanken deze ochtend – de woorden gezongen door maarten van roozendaal op die prachtige CD/DVD ‘thuishavensamba’ gisteren uitgebracht 14 opnamen uit 2012 door het Cornelis Vreeswijkgenootschap: Thuishavensamba – maarten van roozendaal vertolkt cornelis vreeswijk in de frederiks akare’s morgenpsalm:
gooi twijgen op mijn sprei – laat mij naakt ter wereld komen – geen angst had ik geen dromen – leg twijgen in mijn bed – leg twijgen in mijn bed
verspreid het verdriet dat jou zal raken kruip bij mij onder het laken en deel mijn eenzaamheid – strooi twijgen over ons – jij vechter voor de vrede met vuur bravoer en reden – strooi twijgen bij de poort
zo en met deze psalm op de achtergrond las ik vanochtend de reeds ingezonden gedichten van de dichters – dank jullie wel – hoe de leegte en het verdriet te duiden? – onmogelijk maar toch – we moeten in onze armoede wat – een waar en prachtig eerbetoon ook aan meta en aan de overleden dichter joop scholten – het verdriet in die ene regel aangeraakt door meta deze week aan het einde van de wereld: dat hele grote verdriet dat zich ineens in hele kleine dingen manifesteert – je overvalt. als de liefde de dood: het is van ons allemaal.
u begrijpt het kader van pomgedichten wel naar ik hoop deze week – geen wedstrijd natuurlijk – geen goud of zilver of brons voor de dood. dat gunnen we de dood niet. wel de dichters – goud deze week voor alle dichters die instuurden. dank jullie wel voor jullie indrukwekkende werken – mijn woorden onder jullie gedichten.
Joop 28 11 2018
Glaydie en Frans hebben al veel gezegd over die bijzondere man waarvan we vandaag iets proberen te laten zien. Met woorden. Dat was zijn kracht, die woorden. Hij wist ons zoveel meer te laten zien dan dat wat zich op het eerste gezicht aan ons voordoet. Ik heb met hem een man gehad die mij zoveel meer werelden liet zien en ervaren.
En het ging nog zoveel verder dan woorden. Zoals een letter alleen nog bijna niets is, is 1 woord ook alleen maar iets meer, maar de manier waarop hij die aan elkaar reeg maakte een eigen universum. En dat werd weer veroorzaakt doordat hij ze maakte met zijn ziel.
We begonnen vandaag met het muziekstuk Naima van John Coltrane. Dat is een anagram van Anima, ziel. Hij keek met zijn ziel, hij leefde vanuit zijn ziel, hij maakte gedichten vanuit zijn ziel. Hij was bij diegenen die hij liefhad met zijn ziel. Met zijn hele hart en ziel. En hij liet je ook niet los.
Hij was iemand die volstrekt niet veroordelend was. Een ontzettend intelligente geest die juist wel tot een juist oordeel kon komen, maar op basis van een ethiek die diep geworteld was in een besef over de waardigheid van ieder en alles , over de gelijkwaardigheid van iedereen en alles, zonder hokjes. En dan was hij ook nog zo ontzettend lief en nooit nooit klagen , ook niet toen hij zo ziek werd.
Zoals hij schreef was zijn verlangen een gemeenschap van mensen waarin mensen over de muren van hun eigen bestaan kijken om zich voor elkaar open te stellen. Hij maakte het een ander soms niet makkelijk om over zijn muur heen te kunnen kijken. Daar moest je je best voor doen. Hij had zelf soms ook moeite over jouw muur heen te kijken.
Veel praatte hij daar niet over. Je moest behoorlijk willen zien en kijken om iets te ervaren van wie hij werkelijk was. Ook ik heb de laatste dagen in de concentratie om hem tot zijn recht te laten komen vandaag en hem in de buurt te houden, opnieuw beseft met welk een bijzonder mens ik heb mogen samenleven. Heb mogen liefhebben. Werd liefgehad.
Hij schreef om dichterbij het niets te kunnen komen ,de lege ruimte die alle ruimte mogelijk maakt. Alle invulling. Die juist op de grens van leven en dood is. Het nu dat voortdurend uit onze handen glipt. En in zijn woorden: ‘er zijn ogen die ons zien, in leven en dood, in liefde en sterven. ‘”
Hij was echt geen heilige, maar toch ben ik vol van gemis. En ik had wel verwacht dat hij op zou staan de afgelopen dagen. Niet gebeurd.
Meta
afgelopen woensdag op de boot aan het einde van de wereld – meta de hand geschud – zij bezocht met frans terken de avond op de boot vol van gedichten, songs en muziek.
meta de vrouw van joop scholten die aan het einde van 2018 overleed. hoe ze hem in kleine dingen mist. dat er dan ineens dat verdriet is – dat hele grote verdriet dat zich in hele kleine gewone dingen in huis manifesteert.
omdat verlies uiteindelijk iedereen aangaat staan we deze week stil bij rouwen – en de door meta zo mooi verwoorde rouw. wie wint de enige echte virtuele – dat er dan zomaar ineens dat grote intense verdriet is bij hele kleine dingen – trofee op pomgedichten?
aan de dichters gevraagd iets van rouw aan te raken – in een woord – een regel – een strofe – een gedicht. u kent de regels – de commentaren zijn verzekerd.
de gedichten niet te lang svp – 20 regels is genoeg – insturen voor zondag 10.30 uur. stuur in op het u bekende gmail.com adres van pomgedichten@ – of benut de blauwe contact functie boven aan de pagina. of laat onder dit item een reactie achter -ik zorg er voor dat uw gedicht in het item wordt geplaatst.
het was
een dag als alle andere
er lagen dingen op de grond
het was warm de deuren open
je hoorde stemmen
een poes
sloop door de tuin
op weg naar wat zich voor zou doen
donkere wolken in de verte
een hoge vrouwenstem
en duidelijk gerinkel
je zou zeggen het hoort erbij
die vrolijkheid die buiten zichzelf mag zijn
eenmaal binnen snel verstomt
en toch een dag als alle andere
was het niet
pomwolff
Naast het bed
Vele malen afscheid genomen
in de pauzes van je diepe dromen
gebogen, als het rietje in het lege glas
verkreukeld
als de zakdoek in
je hand van was
beneveld, na een zoveelste doorwaakte
nacht, klein
naast zoveel overmacht
Ton Huizer
prachtig. hoe klein we zijn bij ‘zoveel overmacht’ ton vindt/vond de woorden. weinig aan toe te voegen. hoe je in 8 regels die zware laatste nachten kunt navoelen. bijna een universeel beeld – en hoe kansloos een mens is in zijn laatste uren. Meta schreef nog ik dacht dat ie wel op zou staan – ‘niet gebeurd’. u begrijpt het kader van pomgedichten wel naar ik hoop deze week – geen wedstrijd natuurlijk – geen goud of zilver of brons voor de dood. dat gunnen we de dood niet. wel de dichters – goud deze week voor alle dichters die instuurden. dank jullie wel.
Goedemorgen Pom, dank voor de aandacht die je geeft aan het verdriet dat ons overvalt op allerlei momenten. Enkele dagen na de uitvaart van Joop ontving ik een troostend bericht van Katelijne Brouwer. Daarbij stuurde ze een gedicht, dat mij tot onderstaand gedicht inspireerde, in die dagen geschreven.
De regels tussen aanhalingstekens heb ik ‘geleend’, de titel uit het gedicht van Katelijne, in de eerste regel een bekende, van Martin Bril. Warme groet, Frans
‘We zeggen dat missen mag’
Hoe ‘je mist meer dan je meemaakt’
van een onweerlegbare waarheid is
ik mis meer het meemaken met jou
alsof er op het podium een lege stoel
de knop van de microfoon uitgezet
er rest slechts ruis uit de boxen
of dat mijn inbox tevergeefs wacht
geen bericht dat het scherm vult
er hangt slechts wit in de lucht
zoals het wit dat tussen de regels rust
dat ik daar even inhoud en stilsta
bij wat er niet meer komt
waar ik eerder naar uitkeek
hoe het dan toch het laatste gedicht
waarin je schreef voor een pasgeborene
iemand die nog beginnen moet
leven vanaf de eerste dag
leren wat missen is
FT 30.12.2018
frans terken zonder meer de grootste dichtvriend van joop scholten – hoe ze samen schreven over alle aspekten van het leven – hoe frans een vriend verloor, de dichter een dichter. hoe als het hart stil is blijven staan bij de een het hart ook stokt bij de ander. over stil staan, over leegte en gemis van zoveel meer dan de woorden kunnen schetsen. dat er leven is – weer nieuw leven is – onontgonnen nog. gelukkig maar. onze troost.
‘We zeggen dat missen mag’: Katelijne Brouwer,
(‘Uit de tijd’, in: De maagden moeten bloeden, uitg. De Harmonie)
‘je mist meer dan je meemaakt’: Martin Bril
Het loopt storm deze windstille voorlenteochtend.
het laatste van pa
altijd nog zij het moeizaam
de ochtend zit me glad met op de kaken
een geurig watertje – het laatste van pa
uit de beragde prijzenkast vol cadeaus
ter gelegenheid van zelfs god vergat
welke jubilea – maar
het axeflesje strak de scherfbak in dan
kennen hem ook de dingen niet meer
ooit dagelijks algemeen in het gebruik
of enkel bij toeval soortgelijke vervormd
als herinneringen vaag uit het hoofd
net te vaak gedregd herzien dit gezegd
danken wij u voor uw komst
Aratrios
arie van egmond toont ons dat ene beeld – en tegelijkertijd het genadeloze van de dood – ‘dan
kennen hem ook de dingen niet meer – ooit dagelijks algemeen in het gebruik’ – ja het is ons lot. we mogen hopen als dichters nog in een regel voort te leven – maar wat is het waard als we er zelf niet meer bij zijn – totdat die vreselijke waarheid waar geworden is die arie hier schetst:
dan
kennen hem ook de dingen niet meer
GEWORTELD
niet dat we nu nog
dagelijks huilen
om jou
maar onlangs
kwam het leven
zo absurd voorbij
dat mij ter plekke
een diepgeworteld
verdriet overviel
gewoon om alles
wat niet meer mag zijn
en zo vanzelfsprekend
is geweest
PetraMaria
petra maria schrijft: ‘gewoon om alles’ – het zo grote verdriet hoeft niet klein gemaakt – het grote verdriet is OM ALLES – dat we het soms mogen uitschreeuwen – OM ALLES – en ja het mag. het is goed – dat we weer een beetje ademen kunnen. en ja petra het was ook om alles.
dat je langs kwam om
over de sleur te spreken
zaken zonder inhoud
gaan
de braadpan in
aan tafel
kwam een ontsnapte
broekgeur langs
het deerde niet eens
je prikte plannen op
denkbeeldige kaarten
dronk de nacht met
dubbele
klinkers in slaap
koud die middag
al genoten bloemkelken
van het licht,
joelden
kinderen door speeluren
in een geschrokken bed
verdoken
voor jaren
jouw afdruk
Erika De Stercke
de afdruk nog – ja zo kan het ook beschreven het gemis – de dingen, de drank, het eten – een laatste teken bijna – de afdruk: een laatste indruk – mooi.
De dag begon mooi wit
een randje kou, stapelwolkje
een handvol zon
maar als de ziel eruit
rest alleen de hoop
verblekende letters – calibri light –
de foto op mijn scherm
de schittering
de schaduw rond de ogen
je open mond – ze vliegen me aan
woorden, de klank ervan
Andrea B, ‘con te…en quando
sono solo’ knalt ineens uit mijn box
snijdt mijn vlees grijpt me bij de keel
leent me je oor en als verdoofd
reik ik in den blinde naar het glas
een lik, een laatste slok
hoe fucking killing zal de nacht
16-02-2019
GV/Cartouche
de hoop – de open mond – de nacht – zoals het gaat – zo vaak ook gaat – hoe het allemaal zal verlopen – mooi wit de ochtend tot en met die fucking killing nacht die erop volgt: het leven – de dood. en wij ergens onderweg.
Haast kreeg het
Het lag aan het water, dat
stroomt maar naar zee,
de rivier vergeet.
Gebeurt er iets anders
dan een schip, een bootje,
behalve een drenkeling?
We verliezen elkaar
uit het oog, na je dood.
Doodnormaal en ik sta
zelden stil bij het water.
Tot ik je het hoor zeggen:
luister eens met je ogen dicht.
Zo stond je daar.
Met achter je die tak
te veel.
—
marc tiefenthal
de rivier vergeet – wij zolang we leven niet – en dat we toch nog kunnen praten met wie ons lief was. mooi beeld zo aan de schelde in antwerpen – de kade. een lentedag – ik stel het mij voor – horen we onze geliefde even terug – al is het maar voor even en in ons eigen hoofd. woorden van de warmte.
Pom, hier mijn bijdrage aan de virtuele rouw.
Verstild verleden
De tijd waait over stenen heen
stokoude schim van jaren
in
geboorte en dood gekerfd
echo van verstild verleden
een traan plengt
licht en stilte
zingen is een rouwproces
het koor van dagen zacht
gestemd
voltooit de onomkeerbaarheid
nooit keer je weer naar even
nu
de kus balsemt geen lippen meer
oh foto van de vele jaren
terug
zelfs die herinnering achter de rug
zo dichterbij de dichter in
mij
dood wilde ik jou niet zien
de wake ging niet door
je was ons
zachtjes voor
het leven een dodelijk sprookje
het boek gelegd als
laatste steen
zo jij mijn boeken stilaan las
schrijf ik jouw naam als
rouwgedicht.
Rik van Boeckel
17 februari 2019
over de onomkeerbaarheid: ‘het koor van dagen zacht gestemd
voltooit de onomkeerbaarheid’ – die genadeloze onomkeerbaarheid legt rik van boeckel troostende woorden. om jouw naam als rouwgedicht te schrijven. het mooiste gedicht is jouw naam te schrijven – om de geliefde op deze manier voor even terug te hebben. van ver weg en nog zo dichtbij. dank je wel rik.
Bijna voorjaar
Uit de donkere aarde spruit
voorzichtig het nieuwe leven.
Bevend en trillend als je
het van dichtbij zou aanschouwen.
Zo kijken we vandaag niet
we kijken naar wat niet meer
wat nooit meer tevoorschijn.
Wat ongelooflijk weg blijft.
In de donkere aarde woelt
aangrijpend en voor altijd
het verdwenen zijn van jou.
Dit voorjaar kleurt de dagen
en buiten spettert het leven
het missen in mijn hart.
©Lisan Lauvenberg
Februari 2019
Lisan raakt in die ene regel de pijn, de harde pijn: Wat ongelooflijk weg blijft. én in die andere regel: het verdwenen zijn van jou ook- en in de slotregel: het missen in mijn hart. de kern. dank je wel Lisan.
GEWORTELD
niet dat we nu nog
dagelijks huilen
om jou
maar onlangs
kwam het leven
zo absurd voorbij
dat mij ter plekke
een diepgeworteld
verdriet overviel
gewoon om alles
wat niet meer mag zijn
en zo vanzelfsprekend
is geweest
PM
De dag begon mooi wit
een randje kou, stapelwolkje
een handvol zon
maar als de ziel eruit
rest alleen de hoop
verblekende letters – calibri light –
de foto op mijn scherm
de schittering
de schaduw rond de ogen
je open mond – ze vliegen me aan
woorden, de klank ervan
Andrea B, ‘con te…en quando
sono solo’ knalt ineens uit mijn box
snijdt mijn vlees grijpt me bij de keel
leent me je oor en als verdoofd
reik ik in den blinde naar het glas
een lik, een laatste slok
hoe fucking killing zal de nacht
16-02-2019
GV