POMgedichten presenteert de
donderdag column:
VON SOLO, FEAR AND LOATHING IN POWEZIE LAND!!!
Openhartige openbaringen van de Jeff Koons van
de vaderlandse powezie.
Een heerlijk gevoel. Vrijdagochtend rond tien uur de trein pakken op Rotterdam
Centraal naar Brussel. Heerlijker nog als dat ding ook nog eens op tijd rijdt.
En zo stond ik rond kwart voor twaalf op mijn bestemming. Na eerst de verkeerde
uitgang gepakt te hebben was is na een korte omzwerving dan toch in de hal van
Brussel Centraal beland. Aldaar stond mijn contact al te wachten. De befaamde
organisator van onder andere Poetry Slam België en neo-dadaïst avant la lettre
Philip Meersman. De vraag wat het plan was? Lunch uiteraard! Want daar zijn ze
hier goed in. Philip stelde voor om te gaan lunchen bij La Fleur en Papier
Doré, of voor de wat minder francophonen onder ons Het Goudblommeke in Papier.
Een voormalig trefpunt voor artiesten en dadaïsten. Hier had Hugo Claus zijn
huwelijk met actrice Elly Overzier nog gevierd in bijzijn van sterren als Louis
Paul Boon en Simon Vinkenoog. We zouden dus ongetwijfeld in gezelschap zijn van
een stel interessante geesten. Maar aleer daar te geraken moesten we nog een
ritje met Philip’s Skoda Fabia met kinderzitjes door de bovenstad van Brussel
maken. En zo kwam het dat ik in 10 minuten meer van Brussel gezien heb dan in
alle voorgaande bezoeken daarvoor. En dat met tekst en toelichting. Mijn oren
stonden al zowat te klapperen. Aangekomen in de nabijheid van het Goudblommeke
parkeerden we de wagen. En na een korte wandeling kwamen we een etablissement
binnen dat zich best als een sanctus santorum zou laten omschrijven. Met een
menukaart. En zelfs de bediening sprak accentloos Vlaams. Na de menukaart kort
ingezien te hebben bestelde Philip balletjes in tomatensaus en ik de kleine
spaghetti. Wat we er bij wilden drinken? Zegt u het maar. Kriek Girardin dan,
omdat het kan. De toon was gezet. Kortom, tijd voor het grote Philip Meersman
interview op POMgedichten!
Dichter onder de oppervlakte, deel 4 : Philip Meersman
Von: Philip, eerst een praktisch vraagje, kun je mijn exemplaar van jouw bundel
‘Manifest voor de Poëzie’ nog signeren? Ik vind het een fijne bundel. Heb je er
overigens bezwaar tegen dat ik de vrijheid neem bepaalde gedichten eruit ook op
te nemen in mijn eigen voordrachten?
Philip: Nee, geen enkel bezwaar. Zelf neem ik ook vaak gedichten van anderen op
in performances. Je kunt als dichter geen egotripper zijn. Het is heerlijk om
ook te ervaren waar anderen mee bezig zijn.
Intussen signeert Philip, die naast zijn dichterschap tevens bezig is met zijn
proefschift Kunstwetenschappen en Archeologie, de bundel met een keur aan
schijnbaar onsamenhangende tekeningen en vormen. Hij doet dit echter met zo’n
concentratie dat ik vermoed dat er een idee achter zit.
Von: Je staat bij mij bekend als een avant-gardistische dichter. Hoe zou je
zelf je powezie omschrijven?
Philip: Het is niet alleen de traditionele powezie. Het zijn ook visuele en
klankelementen. Bijna klankpartituren. Misschien een groot woord, maar ik ben
toch van mening dat het een zeker iconisch karakter heeft. Een representatie
van veel wat er achter zit. Een gedicht is een langspeelfilm
Het zijn geen kortfilms. Je moet onder de oppervlakte duiken. Als je een icoon
ziet, dan zit daar een hele wereld achter. Wat dat betreft poog ik mij gerust
Duchampionaans te noemen.
Von: Als in Marcel Duchamp?
Philip: Inderdaad. Je moet het zo zien. Wat daar ligt (Philip wijst naar zijn
bundel) is niet meer van mij.
De lezer doet de interpretatie. Het is The Creative Act (http://eunchurn.com/mvio/Duchamp_Creative_Act.pdf).
Een kunstwerk heeft een maker nodig en een publiek. Pas in de geest van het
publiek ontstaat de kunst. Het is een partituur waar bij wijze van spreken
twintig verschillende mensen twintig verschillende interpretaties aan gaan geven.
Von: In je bundel bespeur ik regelmatig een maatschappelijke betrokkenheid. Wat
is daar de achtergrond van?
Philip: Het is een continue strijd voor geweldloosheid. In België liggen de
verschrikkingen van de Groote Oorlog, of wat jullie de Eerste Wereldoorlog
zouden noemen, sterk verankerd in de cultuur. Nog dagelijks worden blindgangers
en botten opgeploegd in Flanders Fields. Ook heeft dat het landschap blijvend
veranderd. Het was massaproductie ten top gedreven. Mensen massaal op de
lopende band om kapot geschoten te worden.
Von: Hoe reflecteer je dat aan het nu?
Philip: Wat wil je dat ik daar op zeg? Kijk om je heen. Oost Kongo, de Centraal
Afrikaanse Republiek, Somalië, Darfur, het Midden Oosten. Het houdt niet op.
Het gaat om wat er niet in het nieuws komt. Hele volkeren worden afgeslacht.
Ontwikkelingssamenwerking die eigenlijk geen samenwerking is, maar eigen
bedrijven sturen voor winst. Chinezen zijn daar dan nog redelijk straight in.
Die vliegen eigen mensen in en laten tenminste nog een infrastructuur achter
als de zaken gedaan zijn. Wij verpakken dat hier als ontwikkelingshulp. Ik kan
er niets aan veranderen, maar ik kan wel een stem zijn.
Philip: Ik durf zelfs nog verder gaan. Gedeeltelijk heb ik wel respect voor de
internationale Syrische strijders. Je kan daar een parallel met Spaanse
Burgeroorlog trekken. De geschiedenis maakt achteraf toch uit wie gelijk had.
Het is het volgen van een ideaal. In uitzichtloze posities gaan mensen ook rare
dingen doen. Als een zoon ten strijde trekt om daarmee te verzekeren dat zijn
familie tien jaar verschoond zal zijn van de ergste armoede, dan lijkt dat
eerder altruïsme dan politieke overtuiging.
In 2007 was ik in Israël op een Poëziefestival. De rit erheen duurde 4 uur.
Deelnemer uit de Gazastrook deden over dezelfde rit 9 uur.
Von: Dus ga je nu ook strijden in Syrië?
Philip: Nee, het is niet dat ik wil gaan strijden in Syrië, maar het blijft
controversieel allemaal. Het lijkt wel of de grootmachten er gewoon een
testveld van maken. Wij hebben nieuwe raketten, jullie een nieuw raketschild.
Let’s play. Eén Amerikaan staat gelijk aan twintig Afrikanen in menselijke
waarde.
Ik breng dat in het gedicht ‘Stroming’ uit de bundel ook naar voren. Uw mond
niet opendoen is ook schuld in mijn optiek.
Von: Maar wat is nou waar? Ik vertrouw de media niet.
Philip: Je moet meerdere media raadplegen om een idee te vormen. Stel jezelf de
vraag of de waarneming die je doet de werkelijkheid is. Bekijk meerdere zenders
eens over hetzelfde probleem. Raadpleeg CNN, raadpleeg Al Jazheera, neem een
lokale zender. Pak ook France 24 erbij en je hebt een evenwichtiger beeld. Je
bent je als burger verplicht te informeren in de liberaal verlichte
maatschappij. Ik zie mezelf soms als op het bekende schilderij van Delacroix.
Links van de dame met de ontblootte borst staat een linkse liberaal met hoge
hoed en donderbus. Dat ben ik. Een soort anarchistische liberaal. Het gaat om
de absoluutheid van de vrijheidsrechten van het individu. Elke macht
corrumpeert. Bush Jr zou vervolgd moeten veroordeeld worden voor
oorlogsmisdaden met zijn Weapons of Mass Distraction. The Roman Empire is back
again. Of het nou Chinezen of Amerikanen of Russen zijn.
Von: En hoe ziet de wereld er dan over 20 jaar uit?
Philip: Realiteit of Utopia? Tsjah, hoop het beste, vrees het ergste.
Von: En wat zou je dan als ergste omschrijven?
Philip: Het ergste. Armageddon. Geen grondstoffen meer. Weer een wereldoorlog.
Alsof die nog niet aan de gang is.
Von: Ik heb nog niet het gevoel dat er één aan de hand is.
Philip: Awel, ik denk dat we klaargestoomd worden om terug te vallen in een
Neanderthalerstadium
Von: Komt alle scifi dan nu uit?
Philip: De aarde is op. We leven te geconcentreerd. Er zijn gebieden waar,
excusé le mot, veel Lebensraum is, maar wacht maar tot Fukushima leegloopt, dan
eten we allemaal vissen met twee koppen. Neem nou Paaseiland. Ooit stond daar
de laatste boom. En als die gekapt zou worden zouden er nooit meer bomen
teruggroeien. En toch heeft men die boom gekapt. Trek dan even de parallel met
de voorgestelde winning van schaliegas en de exploratie en voorgenomen
exploitatie van de poolgebieden. Bereidt u voor op een nieuwe ijstijd!
Von: Ik zit helemaal op je lijn. Ik ga me voorbereiden.
De serveuse haalt intussen de lege borden weg en vraagt of het heeft gesmaakt.
Philip charmeert de serveuse door te zeggen dat het te gênant zou zijn het bord
verder uit te likken. Even kijken we elkaar aan, en ik besluit mijn mond voor
één keer te houden. We denken allebei hetzelfde. Tijd om voort te gaan.
Von: Maar we zijn inderdaad redelijk diep op de wereldproblematiek ingegaan.
Wat was er ook weer nog meer in de wereld. Oh ja, powezie! Wat is in jouw
optiek nou het wezenlijke verschil tussen de Nederlandse en de Belgische
powezie?
Philip: Geschiedenis. De manier waarop taal wordt gebruik. Rooms Katholiek of
Protestant gebruik. De donderpreek van de dominee tegen het centralistisch
paapsisme van de priester. Of je gelooft in het feit dat verbetering mogelijk
is, of alles al vaststaat. Maar de ontwikkelingen staan niet stil. Er is
natuurlijk de meer academische klankpowezie versus de slamcultuur. Powezie die
grammaticaal symbiologisch is. Taal die taal onderzoekt. In contrast met de
sterke opkomst van de sociale, socialistische en urban powezie die veel meer
uitgaat van maatschappelijke gegevens. Ook in (Noord) Frankrijk neemt deze
cultuur een grote vlucht. Zelf zou ik me ertussenin plaatsen. Powezie gaat ook
over communicatie of het gebrek aan communicatie of het niet willen of kunnen
begrijpen.
Von: Maar is er echt wel zo’n groot verschil?
Philip: Ja. Het is een contextualisering die totaal anders is. Nederland is
opgegroeid met programma’s als RUR. Daartegenover staat een soort
wereldvreemdheid in Vlaanderen. Men heeft geen idee wat er in de wereld
gebeurt. Het is nog nooit zo lokaal geweest. De grootste stap ooit voor mij
persoonlijk was van Sint Niklaas naar Brussel verhuizen. Van Brussel naar de
wereld was de stap maar klein.
En powezie is wat mensen samen brengt. Laatst trad ik op tijdens een
internationaal neo-dadaïstisch spektakel in het Bismarck Centre in Parijs. Daar
waren mensen en artiesten van over de hele wereld. En in een avond van krap
drie en half uur trekt dan een wereld voorbij en zijn er geen grenzen meer.
Von: Hoe staat het eigenlijk met de avant-garde dichterij in Nederland?
Philip: Die is er. Denk daarbij aan dichters als ACG, Rozalie Hirs (http://www.rozalie.com), Jaap
Blonk (http://www.jaapblonk.com)
en Jan Bais (http://www.uitgeverijdebrouwerij.nl/mond-is-spruitje/).
Von: Die laatste drie zoeken we even op.
Philip: Maar het is ook lastig. Wat is avant-garde? Ik trek liefst de
vergelijking met het experiment van Schroedingers kat. In het kort komt het er
op neer dat je een kat in een kartonnen doos doet met een flesje gif. Als het
flesje valt is de kat dood. Dat kun je echter pas vaststellen als je het deksel
van de doos haalt. Daarmee wordt je als observator automatisch onderdeel van de
test. Zo wordt avant-garde ook meestal avant la lettre bepaald. Avant-garde is
een oud begrip waarvan je je mag afvragen of het sowieso nog houdbaar is. Jij
schrijft nu nog een column, maar je kunt je afvragen of automatische column
generators of drones niet gewoon de avant-garde van tegenwoordig zijn.
Het is net zo met dadaïsme. Er kan hoogstens sprake zijn van neo, want alle
dadaïsten zijn al dood. Von: Ja, daarom kan ik ook nooit meer dan een
Neo-Beatnik zijn.
Von: Zijn er dingen waar je je aan stoort in het huidige powezie klimaat?
Philip: Er is te veel publiekspowezie. Geschreven naar het publiek toe. Meer
gebaseerd op consensus dan op uiting van kunst. Zo van tussen-het-rukken-door-pleeg-ik-wel-even-een-gedichtje.
Von: Haha, en dat vertel je de ongekroonde Koning van de Schlagerpowezie? Nou
ja, we zitten hier niet voor mij vandaag.
Philip: Je kunt stellen dat er een duidelijke tweedeling is tussen schrijf- en
voordrachtspoweten.
Ik zal geen namen noemen, maar sommigen zet je beter niet op een podium. Toch
winnen die slams waar vakjurys bestaande uit schrijfpoweten de dienst uitmaken.
Terwijl slam juist veel meer is.
De tekst moet iets zeggen, maar je doet vooral een totaal performance. De
geschreven taal alleen is niet meer het belangrijkste. Kunst en powezie is
zoveel meer. Poëzie is een pentagram waarbij inhoud onlosmakelijk verbonden is
met de vier verschillende verschijningsvormen van poëzie, namelijk de
geschreven, de gesproken, de gehoorde en de gelezen vorm van poëzie. Of zoals
Roubaud in 2009 al zei: een gedicht vormt (a) quartet of forms and a score. Het
iconiserende karakter van het gedicht ligt in het door de ontvanger
gereconstrueerde icoon uit de partituur zelf en de daarachter liggende
poëtische viereenheid.
Von: Zo, Ik heb nog een lange weg te gaan in powezieland. Wat zeg ik? Ik ben zo
goed als net uit het ei gekropen!
Von: Heb je na alles wat al de revue gepasseerd is nog een pakkende uitsmijter
voor de lezers van POMgedichten?
Philip: Ik durf wel te stellen dat alles dat nu gemaakt wordt kan teruggebracht
worden op een werk van Duchamp. Wat daarin belangrijk is, is de spectator. Die
maakt de kunst. Een collega student van me zei dat het dringend tijd wordt dat
er een nieuwe Duchamp opstaat.
Von: Ga jij dat zijn?
Philip: Nee.
De lunchtijd is duidelijk voorbij. Het lokaal is bijna leeg. Intussen is de
stereo aangezet en ‘Life in the fast lane’ van The Eagles staat over de
speakers. We zijn ettelijke uren verder, en nog steeds brand het vuur van
conversatie. Maar mijn hoofd zit zo vol dat we wel naar buiten moeten om al die
gedachten wat ruimte te geven. We rekenen af en Philip rijdt me over de
Hausmanniaanse Anspachlaan naar Brussel Noord. Ik had nog uren kunnen luisteren
en was graag de discussie aangegaan over een keur aan onderwerpen, maar dat zal
moeten wachten tot een andere tijd en plek in Powezieland. Ik heb vorige week
op de Poetsclub in ieder geval nog een gedicht van Meersman uit Manifest voor
de Poëzie ten beste gegeven. Zo breng je de wereld toch weer wat dichterbij.
Links:
-Philip Meersman
-Duchamp
-Delacroix
-Courbet
Het vervolg van dit neo-dadaïstische venster op de problematiek van alledag
elke donderdag op POMgedichten in VON SOLO, FEAR AND LOATHING IN POWEZIE
LAND!!!
| Gepost door Pom Wolff op 2013/10/9 23:00:00 (1097 keer gelezen) |
